kuluçka (epidemiyoloji) ne demek?

Kulukça süresi, canlının patojenik organizmaya, kimyasal maddeye ya da radyasyona maruz kalma ile  belirgin belirtilerin ve bulguların ortaya çıkması arasında geçen süre. Tipik olarak enfeksiyon hastalıklarında, konakta belirtilerin ortaya çıkabilmesi için enfeksiyöz organizmanın çoğalması dönemidir. Gizliya da gecikme süresi de denilebilmektedir. Gizli dönem ve kuluçka süresi arasındaki fark: kuluçka süresi, bulaş ve hastalığın klinik başlangıcı arasındaki süreyi ifade ederken; gizli dönem, bulaş ve bulaştıktan sonra hastalığın yayılım göstermesi arasındaki zamanı ifade eder. Bu dönemlerin süreleri hastalıktan hastalığa ve hastalığa maruz kalan canlıya göre değişiklik gösterir. Bir kişi hastalık taşıyıcı olabilir, tıpkı belirti göstermeksizin boğazda streptococcus bulunması gibi. Hastalığa bağlı olarak, hasta kişi kuluçka süresinde bulaştırıcı olabilir ya da olmayabilir.

Klinik gecikme sırasında enfeksiyon subkliniktir. Viral enfeksiyonlarda klinik gecikme süresinde virüs aktif olarak replike olur.¹ Uyku döneminde viral gecikme döneminden farklı olarak virüs replikasyonu olmaz. Örneğin HIV enfeksiyonunun klinik gecikmesinde. AIDS'in ilk başlarında HIV, hiçbir belirti göstermez ve hiçbir bulguya neden olmaz, buna rağmen lenf sisteminde çoğalır ve hızla birikerek geniş bir viral yüke neden olur. Bu kişiler hastalığı bulaştırabilirler.

İçsel ve dışsal kuluçka dönemi

"İçsel kuluçka dönemi" ve "dışsal kuluçka dönemi" terimleri vektör kaynaklı hastalıklarda kullanılır. İçsel kuluçka süresi etkenin kesin konak tarafından alınıp bu konaktaki gelişimini tamamladığı süredir. Dışsal kuluçka süresi ise etkenin ara konak tarafından alınıp bu konaktaki gelişimini tamamladığı süredir.

<span class="cx-segment" data-segmentid="50"></span>

Faktörlerin belirlenmesi

Bir hastalığa özel kuluçka süresini aşağıdaki faktörler de dahil çeşitli faktörler etkiler:

• Enfeksiyöz etkenin dozu ya da alınma bölgesi
• Alınma yolu
• Enfeksiyöz etkenin çoğalma oranı
• Konakçı duyarlılığı ve bağışıklık sisteminin durumu

Örnekler

Bireyler arası farklar nedeniyle, kuluçka süresi her zaman bir aralık olarak ifade edilir. Bu bilgiler her zaman mevcut olmasa da mümkün olduğunda %10 ila %90'lık bir aralığı ifade etmek en iyisidir. <span class="cx-segment" data-segmentid="74"></span>

Birçok durum için yetişkinlerde kuluçka süresi çocuk ve bebeklerden daha uzun sürer.  Grip

Hastalık	asgari	azami	dönem
Pasteurella multocidanedenli Sellulit	0	1	gün2
Suçiçeği	9	21	gün3
Kolera	0.5	4.5	gün4
Erythema infectiosum (Beşinci hastalık)	13	18	gün5
1	3	gün6
Nezle	1	3	gün78
Deng humması	3	14	gün9
Ebola	1	21 (95%), 42 (98%)	gün10
Roseola	5	15	gün11
HIV	2	3	hafta, ay ya da daha fazlası12
Infectious mononucleosis (glandular fever)	28	42	gün13
Kuru hastalığı	10.3	13.2	yıl 14
Marburg	5	10	gün15
Kızamık	9	12	gün16
Kabakulak	14	18	gün17
Norovirus	1	2	gün18
Boğmaca	7	14	gün19
Çocuk felci	7	14	gün20
Kuduz	1	3	ay, ancak <1 hafta >1 yıl arasında değişebilir.21
Kayalık dağlar benekli ateşi	2	14	gün22
Kızamıkçık	14	21	gün
Kızıl (hastalık)	1	4	gün23
SARS	1	10	gün24
Çiçek hastalığı	7	17	gün25
Tetanos	7	21	gün26

Ayrıca bakınız

• Prodromal dönem
  
• Karantina
• Pencere dönemi, bulaş ile enfeksiyonun laboratuvar testleri yapılarak tespit edilebilmesi arasındaki süre. Pencere dönemi kuluçka süresinden uzun ya da kısa olabilir.

Kaynakça

Orijinal kaynak: kuluçka (epidemiyoloji). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩

2. Cellulitis , kidshealth.org. ↩

3. 1 , Accessed 2012-05-28. ↩

4. ↩

5. *Erythema Infectiosum *<span> at </span>eMedicine ↩

6. Seasonal Influenza (Flu) , Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov. ↩

7. ↩

8. Common cold , The Mayo Clinic, mayoclinic.com. ↩

9. ↩

10. Are the Ebola outbreaks in Nigeria and Senegal over? , World Health Organization, who.int. ↩

11. *Roseola Infantum *<span> at </span>eMedicine ↩

12. ↩

13. Macnair, Trisha, Glandular fever , BBC, bbc.co.uk. ↩

14. ↩

15. Questions and Answers About Marburg Hemorrhagic Fever , Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov. ↩

16. Measles , American Osteopathic College of Dermatology, aocd.org. ↩

17. Mumps Disease, Questions & Answers , vaccineinformation.org. ↩

18. Norovirus , Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov. ↩

19. Pertussis , GPnotebook, gpnotebook.co.uk. ↩

20. Polio , GPnotebook, gpnotebook.co.uk. ↩

21. ↩

22. Rocky Mountain Spotted Fever , About.com. ↩

23. *Scarlet Fever *<span> at </span>eMedicine ↩

24. World Health Organization (WHO), Severe acute respiratory syndrome , www.who.int. ↩

25. Smallpox Disease Overview , Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov. ↩

26. *Tetanus *<span> at </span>eMedicine ↩

Kategoriler